Page 13 - Diyarbakır İl Milli Eğitim Müdürlüğü - Çalıkuşu Dergisi

FASHION BR AND SUPPLY CO.

Zerzevan Kalesi ve kalenin içerisinde yer alan Mithraeum

(Mithras Tapınağı); Diyarbakır ili, Çınar ilçesi, Demirölçek Mahallesi’nde
yer almaktadır. Bu bölgede, Asur Dönemi’nde (M.Ö. 882-611) Kinabu
olarak adlandırılan bir kalenin var olduğu ileri sürülmektedir. Pers

Dönemi’nde de (M.Ö. 550-331) Kral Yolu üzerinde bulunan yerleşim
alanının yol güvenliğinin sağlanması amacıyla kullanılmış olduğu
düşünülmektedir. Mevcut çalışmalara göre kalenin M.S. 3 yy.’da kul-
lanıldığı söylenebilir. Yerleşimin surları ve yapıları Anastasios I (M.S.
491-518) ve Justinianos I (M.S. 527-565) dönemlerinde onarılarak,

bazı yapılar ise yeniden inşa edilerek mevcut son haline getirilmiştir.
639 yılında İslam orduları tarafından bölgenin fethine kadar yerleşim
kullanılmış olmalıdır.

Surlarla çevrelenmiş yerleşimdeki kamu yapılarının bulun-
duğu güney alanda, gözetleme ve savunma kulesi (güney kule),
kilise, yönetim binası, cephanelik (arsenal), kaya sunağı gibi mimari
kalıntılar yer almaktadır. Kuzeyinde ise cadde-sokaklar ve konutlar

takip edilebilmektedir. Konutların bulunduğu alanda aynı zaman-
da su sarnıçları, yeraltı kilisesi, yeraltı sığınağı, Mithraeum, henüz
işlevi belirleneme- yen birçok yapı da tespit edilmiştir. Surların dışın-

da ise yerleşime su sağlayan kanallar, sunu çanakları ve taş ocakları
vardır. Nekropol alanında ise kaya mezarları ve tonozlu mezarlar
bulunmaktadır.

Zerzevan Kalesi askeri yerleşimi, yer altı ve yer üstü yapıları ile

dünyanın en iyi korunmuş Roma garnizonlarındandır ve insanlığın
kültürel gelişimini oluşturan farklı kültürel-inanç evrelerine ait izleri
bir arada taşımaktadır. Pagan ve Hristiyan Roma’ya ait mimari yapılar

döneminin bütün özelliklerini ve teknolojik gelişmelerini yansıtmak-
tadır. Günümüze kadar Roma’nın doğu sınırında bulunan tek Mithras
Tapınağı burada yer almaktadır. Bu niteliklerinden dolayı “Zerzevan
Kalesi ve Mithraeum” olarak “Dünya Miras Geçici Listesi”ne dahil
edilmiştir.

/ 13 /